Αναξαγόρας

Βιογραφία Αναξαγόρα

"Ο νους είναι ένας γενναίος ήρωας που σηκώθηκε ξαφνικά και τακτοποίησε τα πάντα που πριν βρίσκονταν σε αταξία"

Μέγας σοφός της αρχαιότητος. Γεννήθηκε στις Κλαζομενές της Ιωνίας περί το 500 π.Χ. Ήταν γιος του Ηγησίβουλου και ανήκε σε πλούσιο και αριστοκρατικό γένος.  Ο Αναξαγόρας μετέφερε τη φιλοσοφία από την Ιωνία στην Αθήνα, όπου και εγκαταστάθηκε σε ηλικία 20 ετών, για να γίνει οικείος και φίλος του Περικλέους, του οποίου έγινε και δάσκαλος. Προσπάθησε να ανανεώσει την ιωνική φυσιολογία και να τη συνδυάσει με τις πνευματικές κατακτήσεις του Παρμενίδη και του Εμπεδοκλή. Τα ενδιαφέροντά του Αναξαγόρα ήταν πολλά και ασχολήθηκε με πολλούς κλάδους της επιστήμης (μαθηματικά, αστρονομία, ιατρική) και με την κοσμογονία, όπου διαμόρφωσε δική του θεωρία γύρω από την ύλη και τα στοιχεία που την απαρτίζουν.

Στη βάση του στοχασμού του φιλόσοφου Αναξαγόρα βρίσκεται η άρνηση της γένεσης και της φθοράς, καθώς «...τίποτα δεν γίνεται ούτε χάνεται, αλλά συντίθεται και διαχωρίζεται από προϋπάρχοντα όντα». Με άλλα λόγια ο Αναξαγόρας δεν δέχεται τη δυνατότητα δημιουργίας όντων από τη μείξη των τεσσάρων βασικών ριζωμάτων του Εμπεδοκλή, αλλά πιστεύει ότι κάθε επιμέρους υπόσταση υπήρχε εξαρχής στον κόσμο. Κατηγορήθηκε όμως για αθεΐα από τους αντιπάλους του μεγάλου πολιτικού, και αναγκάσθηκε λίγο πριν από την έκρηξη του Πελοποννησιακού πολέμου, να εγκαταλείψει την Αθήνα και να επιστρέψει στην Ιωνία, όπου ίδρυσε φιλοσοφική σχολή, πιθανώς στη Λάμψακο.

Πρώτος ο Αναξαγόρας εξέτασε το ζήτημα του τετραγωνισμού του κύκλου. Δυστυχώς από το έργο του «Περί φύσεως» ελάχιστα αποσπάσματα διεσώθησαν, στα οποία ο σοφός περιγράφει ορθά το φαινόμενο των εκλείψεων της σελήνης. Σύμφωνα λοιπόν με τον Αναξαγόρα η ύλη δεν αποτελείται από ένα ή από μερικά στοιχεία, αλλά από άπειρα σπέρματα που κανένα απ' αυτά δεν εξαφανίζεται, παρά μόνο με διαφορετικούς συνδυασμούς και που αποτελούν κάθε φορά και ένα καινούριο αντικείμενο. Οι κύριες ιδιότητές τους δε μένουν πάντα αναλλοίωτες. Η ποσότητά τους μένει πάντα ίδια.

Διετύπωσε πρώτος την αντίληψη ότι η αδιαμόρφωτη και ανάμικτη ύλη του Σύμπαντος ετέθη σε τάξη από ένα «Νουν», ο οποίος δημιούργησε την ενότητα και την αρμονία. Δηλαδή, ότι η κίνηση της ύλης δεν υπήρχε πάντοτε και πως τα στοιχεία της από μόνα τους είναι ανίκανα να τη βάζουν σε κίνηση. Αυτή τη δυνατότητα την έχει μόνο ο νους, μια ουσία που διαφέρει από τις άλλες. Η ουσία αυτή είναι διάχυτη στο σύμπαν και ομοιογενής, ανεξάρτητη και ελεύθερη, είναι η πηγή κάθε ζωής. Ο νους είναι ο γνώστης των πάντων, αιώνιος και παντοδύναμος.

Περί Αστρονομίας ο Αναξαγόρας πίστευε ότι η Γη έχει τυμπανοειδές σχήμα, και πως συγκρατείται στον αέρα (σύμφωνα με τον Αριστοτέλη), ότι ο Ήλιος, είναι διάπυρος λίθος, ενώ το μέγεθός του είναι μεγαλύτερο από την Πελοπόννησο, ότι η Σελήνη, είναι ετερόφωτη, και τη θεωρεί ως μια δεύτερη Γη που κατοικείται από ανθρώπους και άλλα όντα. Ακόμη πιστεύει ότι τα άστρα έχουν όμοια μορφή με αυτή του Ηλίου, ότι οι κομήτες είναι πλανήτες, οι οποίοι εκπέμπουν φλόγες, ότι οι διάττοντες αστέρες είναι "σπινθήρες" που εκτινάσσονται από τον αέρα, και ότι οι μετεωρίτες είναι λίθοι που στροβιλίζονται και έλκονται από τη Γη.

Στην ιατρική ήταν αυτός που έλεγε ότι το έμβρυο, όταν είναι στη μήτρα, τρέφεται δια του ομφαλού, καθώς και ότι όλες οι αρρώστιες προέρχονται από τη χολή.

"Οτιδήποτε υπάρχει στον τον Μεγάκοσμο υπάρχει και στον Μικρόκοσμο. Κάθε ένα όμως πράγμα γίνεται αισθητό ανάλογα με το στοιχείο που μέσα σ’ αυτό υπάρχει". Καθώρισε κατά τρόπο καταπληκτικό για την εποχή του τις αιτίες που προκαλούν τις εκλείψεις του Ήλιου και της Σελήνης και με τις κοσμογονικές θεωρίες του προανάγγειλε τις θεωρίες των Μπυφόν, Λαπλάς και Καντ. Ο Αναξαγόρας μπορεί να θεωρηθεί ο πρόδρομος της συγκριτικής φυσιολογίας. Πέθανε στην Ιωνία το 428 π.Χ., ασχολούμενος κυρίως με τα μαθηματικά, τη φυσική, την αστρονομία και την Ιατρική

Αναξαγόρας ( π.500-427 π.Χ. , Προσωκρατικός φιλόσοφος & αστρονόμος)

• Πάντα χρήματα ην ομού. Είτα ο νους ελθών αυτά διεκόσμησε.
μτφρ: Στην αρχή όλα τα πράγματα ήταν ίδια. Μετά ήρθε ο νους και τα [ξεχώρισε και τα] ταξινόμησε.

• Λέων μεν όνυξι κρατεί, κέρασι δε βούς, άνθρωπος δε νώ.
μτφρ: το λιοντάρι επικρατεί με τα νύχια του, το βόδι με τα κέρατα και ο άνθρωπος με το μυαλό του

• Πάντων νους κρατεί.

• Τον ελάττω μη αποσκευαλίζεις.
μτφρ: μην ταπεινώνεις τον κατώτερό σου

• Μην αποφεύγεις ούτε τους φίλους να κατακρίνεις ούτε τους εχθρούς να επαινείς.

• Η φύση δεν γνωρίζει εξαφάνιση αλλά μόνο μεταμόρφωση!

• Η κάθοδος στον Άδη είναι η ίδια από όλα τα μέρη.